Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á

Hải chiến Hoàng Sa trong sách 'South China Sea: the struggle for power in Asia'
Song Phan
17 Tháng 1 lúc 10:47 ·
Vào những ngày này cách đây 42 năm, hải quân miền Nam đã cố tìm cách chặn lại cuộc xâm của hải quân Tàu đối với các đảo ở cụm phía Tây quần đảo Hoàng Sa và dẫn đến trận hải chiến ngày 17/1/1974 với kết quả là Tàu nắm quyền toàn bộ quần đảo này cho tới nay. Xin trích lại phần nói về trận chiến này trong chương 3 cuốn 'Biển Đông: cuộc tranh giành quyền lực ở Châu Á' (South China Sea: the struggle for power in Asia) của Bill Hayton mà tôi đã giới thiệu (https://drive.google.com/…/0B_lidFOs3N1XQXlsbDVCYk5hc…/view…):
"....Hiện nay chúng ta biết rằng chiến dịch [Hoàng Sa – ND] đã được lên kế hoạch trong một thời gian trước đó. Lịch sử chính thức của Hải quân Trung Quốc xuất bản tại Bắc Kinh vào năm 1987 cho chúng ta biết rằng lệnh được đến từ nơi chóp bu nhất: nó đã được Mao Trạch Đông và Chu Ân Lai đưa ra vào năm 1973. Người được họ giao trách nhiệm là Đặng Tiểu Bình, về sau là lãnh đạo ‘trên thực tế’ của đất nước này nhưng vào thời điểm đó, chỉ vừa mới được gọi về lại thủ đô sau 6 năm sống trong ô nhục chính trị. Việc chuẩn bị đã được giữ bí mật rất cao nhưng theo một tài liệu quân sự Mĩ giải mật sau này do Gerald Kosh viết đã cho chúng ta biết rằng quân đội Trung Quốc đã bắt đầu huấn luyện cho một loại chiến dịch nào đó vào khoảng tháng 9 năm 1973. Một nguồn của Tình báo Mĩ ở cảng Bắc Hải của Trung Quốc đã báo cáo về việc thắt chặt an ninh ở đây quanh thời gian này - mặc dù liên kết với những gì đã xảy ra về sau sẽ chỉ được thực hiện sau này. Từ giữa tháng 12 trở đi, mỗi ngày người ta đều thấy hàng trăm lính đặc nhiệm Trung Quốc rời cảng trên 6 tàu đánh cá và trở về vào mỗi tối. Điều này tiếp diễn trong khoảng 10 ngày. Họ đã sẵn sàng cho hành động vào đầu tháng 1.[22]
Khi người Việt chuẩn bị Tết, tin về nhiều tàu lạ xuất hiện quanh Quần đảo Hoàng Sa truyền tới Sài Gòn. Một tàu Hải quân Việt Nam được phái đi để tìm xem chuyện gì đang xảy ra. Ngày Thứ Hai, 14 tháng 1 những lo ngại của chỉ huy cao cấp đã được khẳng định. Hai tàu đánh cá của Trung Quốc bỏ neo cách đảo Hữu Nhật (Robert Island) 300 mét. Đột nhiên, hải quân phải tăng tốc, họ đã quen với việc yểm trợ các cuộc hành quân trên đất liền hoặc tuần tra các tuyến đường sông ở đồng bằng sông Cửu Long, bây giờ phải đối mặt với khả năng đánh nhau trên biển. Đồng thời các chỉ huy không thể loại trừ khả năng là hoạt động này của Trung Quốc chỉ dùng để phân tâm giúp lực lượng cộng sản thực hiện một bước đột phá trên đất liền.

Rõ ràng báo động đã lan ra. Thứ Ba, 15 tháng 1, chính tổng thống Thiệu đã đặc biệt đến thăm Hải quân tại Đà Nẵng.[23] Và vào một lúc nào đó hôm đó, Jerry Scott thuộc toà lãnh sự Hoa Kì tại Đà Nẵng đã liên lạc với chỉ huy hải quân khu vực, người bạn tốt của ông là đề đốc Hồ Văn Kỳ Thoại, với một yêu cầu đặc biệt. Có thể cho một trong những nhân viên của ông, nhân viên liên lạc khu vực tên Gerald Kosh, được lên một trong những tàu sắp khởi hành đi tới Quần đảo Hoàng Sa hay không? Việc này đã được đồng ý nhanh chóng và Kosh tham gia vào đoàn thuỷ thủ của tàu HQ-16.[24] Tàu này là một trong 7 tàu tuần duyên cũ của Mĩ đã được trao cho Việt Nam vào đầu thập niên 1970. Mặc dù được đóng trong thế chiến thứ hai, các súng 5 inch (12,7 mm) đã làm cho chúng thành các tàu trang bị vũ khí mạnh nhất trong Hải quân Việt Nam.
Ngày hôm sau, HQ-16 đưa 14 thành viên của đơn vị người nhái lên bảo vệ đảo Hữu Nhựt. Nhưng khi đến đảo Duy Mộng (Drummond) và Quang Hoà (Duncan) họ phát hiện ra là đã quá trễ. Quân Trung Quốc đã ở trên đảo với các tàu yểm trợ gần đó. Tất cả điều này đã được báo cáo khẩn cấp về Đà Nẵng. Tối hôm đó, bộ trưởng ngoại giao của Việt Nam công khai lên án Trung Quốc chiếm đóng các đảo và giành quyền thực hiện tất cả các biện pháp thích hợp để đối phó với tình hình.[25]
Bên trong hậu trường đã có hoảng loạn. Sĩ quan hải quân cao hàng thứ ba, tham mưu phó hành quân Đỗ Kiếm, đã thúc giục có một phản ứng nhanh chóng và quyết đoán. ‘Nếu chúng ta hành động ngay bây giờ, chúng ta có thể chiếm lại đảo’, ông nhớ lại đã thúc giục tổng chỉ huy của mình, Để đốc Trần Văn Chơn.[26] Thay vào đó, theo tường thuật của Kiếm, Chơn dao động, đòi hỏi bằng chứng chủ quyền về mặt lịch sử của Việt Nam đối với các đảo. Trong khi giờ khắc trôi tuột đi, Kiếm co lại trong việc lục lọi thư viện và hồ sơ của hải quân để tìm các tài liệu thích hợp. Đồng thời, thông qua nhân viên liên lạc Mĩ chính thức của mình, Kiếm chính thức yêu cầu Hạm đội 7 của Mĩ hình thành một tuyến cản để chặn Hải quân Trung Quốc đi tới các đảo. Chẳng có điều gì đã được thực hiện. Người Việt chỉ có chính mình.
Thứ Năm, 17 tháng 1, 15 người nhái đã đổ bộ lên đảo Quang Ảnh (Money). Trong số 7 hòn đảo trong nhóm Trăng Khuyết, có 3 đảo do Việt Nam và 2 do Trung Quốc chiếm đóng. Ba chiếc tàu khác được vội vã phái tới Quần đảo Hoàng Sa: HQ-5 (một tàu tuần duyên cũ của Mĩ), HQ-4 (USS Forster cũ, một tàu khu trục trang bị súng 3-inch) và HQ-10 (tàu quét mìn USS Serene cũ, bây giờ là tàu tuần tra). Vào sáng Thứ Sáu, 18 tháng 1, cả 4 tàu đều nằm yên ở các đảo và chỉ huy đội tàu, hạm trưởng Hà Văn Ngạc, đã quyết định phô trương sức mạnh và cố gắng cho người nhái đổ bộ lên đảo Quang Hoà. Trong khi 4 tàu khác của Trung Quốc đứng chờ, hai tàu hộ tống Trung Quốc (tàu săn tàu ngầm do Nga đóng vào những năm 1950) vận động lên phía trước.
Sử dụng đèn tín hiệu, họ bắt đầu một cuộc tranh luận về lịch sử bằng tiếng Anh. Họ nhá đèn ‘Những đảo này thuộc về Trung Quốc từ thời nhà Minh. Không ai có thể phủ nhận.’ Việt Nam trả lời ít uyên bác hơn ‘vui lòng rời khỏi lãnh hải của chúng tôi ngay lập tức.’ Điều này diễn ra trong vài phút thì các tàu hộ tống Trung Quốc ngừng các bài học lịch sử và bắt đầu trò chơi gà (game of chicken), chạy vào đường đi của các tàu Việt Nam. Ngạc quyết định không đấu và hủy bỏ việc đổ bộ. Vòng đầu phần thắng về Trung Quốc.
Lúc 8 pm Thứ Sáu, Kosh được gọi qua HQ-5 để gặp Ngạc, cùng với một toán công binh quân đội Việt Nam cùng được phái đi với đội tàu. Ngạc nói với ông rằng vì có đánh nhau nên những ai không là thủy thủ nên lên bờ. Kosh và toán công binh đã được đưa tới đảo Hoàng Sa (Pattle), cùng với một số đồ dự trữ và 10 gói thuốc lá Capstan, để cùng với các nhân viên khí tượng và những người bảo vệ họ chờ trận chiến xảy ra. Lúc họ đi ngủ ở trạm khí tượng, một điện tín mật mã từ Đà Nẵng đã được chuyển đến Ngạc. Lệnh mâu thuẫn: lấy lại đảo Quang Hoà một cách hòa bình. Làm cách nào để đội tàu 4 chiếc và đội người nhái ít ỏi đi cùng sẽ thuyết phục đội tàu Trung Quốc lớn hơn cùng với các lực lượng cố thủ của họ trên các đảo ra đi thì không được chỉ rõ. Ngạc quyết định cho đổ bộ vào sáng hôm sau, Thứ bảy, 19 tháng 1. Lúc 8 am, 20 người nhái xuống hai xuồng cao su và chạy nhanh về phía bờ với nhiệm vụ đàm phán với người Trung Quốc và yêu cầu họ rời đi. Lúc 8: 29 am họ tới bờ. Khi họ lội băng qua sóng, Trung Quốc nổ súng, bắn chết một người nhái. Một người nhái thứ hai cũng bị bắn chết khi cố gắng lấy xác đồng đội. Người nhái rút lui.
Ngạc gọi vô tuyến xin lệnh. Tại Bộ chỉ huy Hải quân ở Sài Gòn, Đỗ Kiếm tìm đô đốc Chơn. Không thấy ông ta ở đâu. Một phụ tá nói với ông rằng đô đốc Chơn đã lên máy bay đi Đà Nẵng. Kiếm gọi cấp phó của ông Chơn tại Đà Nẵng. Cũng không gặp được: ông bận ra sân bay để đón ông Chơn. Vào khoảnh khắc khi số phận của các đảo treo trên bàn cân, hai viên chức cao cấp nhất của Hải quân Việt Nam tự làm mình mất liên lạc. Cuối cùng, tự ông Kiếm đã phải đưa ra lệnh nổ súng. Ông cũng đưa ra yêu cầu thứ hai nhờ Hạm đội 7 Mĩ yểm trợ. Một lần nữa, chẳng có gì xảy ra.
Vì vậy, vào 10:29 am, hai giờ sau khi hai người nhái bị giết, 4 tàu Việt Nam nổ súng vào 6 tàu Trung Quốc. Họ chỉ cách nhau một hải lí. Không may cho Việt Nam, khẩu súng phía trước trên HQ-4 không bắn được và con tàu đã nhanh chóng bị một trong các tàu hộ tống Trung Quốc bắn trúng. HQ-5 làm hư hỏng nặng một tàu hộ tống khác, nhưng sau đó đã bắn vào chính mình. Rồi 15 phút sau đó, HQ-5 xoay xở vô tình bắn trúng HQ-16. Đạn pháo phang vào phòng động cơ bên dưới mớn nước. HQ-16 nhanh chóng bị mất lực đẩy và bắt đầu bị nghiêng 20°. Sau đó, HQ-5 bị bắn trúng một lần nữa, mất tháp pháo súng và vô tuyến điện. Cuối cùng, HQ-10, chiếc nhỏ nhất trong 4 tàu, bị trúng một quả phóng lựu Trung Quốc, phá hủy boong tàu và giết chết hạm trưởng. Trong vòng nửa giờ, mặc dù đã làm hai tàu Trung Quốc hư hại nặng, đội tàu Việt Nam hoàn toàn mất khả năng tác chiến. HQ-10 bị chìm và 3 tàu kia khập khiễng trở về Đà Nẵng. Theo bất kì đánh giá độc lập nào, cuộc đụng độ này là một thảm họa, nhưng các thủy thủ trở về được chào đón như những anh hùng. Phương tiện truyền thông của Việt Nam đã được cho biết rằng họ đã bị đánh chìm hai tàu Trung Quốc và buộc một hạm đội Trung Quốc lớn hơn nhiều phải rời đi. Nó đã được xoay thành một tin tốt lành, đúng vào dịp lễ Tết.
Trong khi đó Gerald Kosh, và những người khác trên 3 đảo do Việt Nam kiểm soát, chỉ còn cách chờ đợi số phận của mình. Hai toán người nhái trên đảo Quang Ảnh và Hữu Nhựt là các chiến binh dày dạn. Trên đảo Hoàng Sa, các nhân viên khí tượng và bảo vệ của họ thì không như thế. Chỉ có Kosh là biết cảm giác đánh nhau như thế nào. Họ không phải chờ đợi lâu. Kosh quan sát sự chuyên nghiệp của cuộc xâm chiếm của Trung Quốc với sự ngưỡng mộ, đặc biệt khi so với yếu kém về năng lực phòng thủ của Việt Nam. Ông quan sát khi họ chuẩn bị đổ bộ lên đảo Hữu Nhựt cách đó hai hải lí.
Vào lúc 9 am, ba pháo hạm Trung Quốc tiến đến đúng vị trí ngoài khơi và một giờ sau đó bắt đầu nã pháo có hệ thống lên đảo. Nửa giờ sau đó, hai tàu đánh cá đến. Số người trên tàu cho thấy chúng đúng là những chiếc tàu đã được thấy huấn luyện ngoài khơi Bắc Hải một tháng trước.
Sau đó ít nhất 100 binh sĩ xuất hiện trên boong mỗi tàu đánh cá và thả xuống các xuồng cao su. Vì Kosh ngồi ở vị trí thuận lợi, ngắm hoạt động qua ống nhòm, thấy 6 đến 8 binh sĩ dùng thang dây leo xuống mỗi chiếc xuồng. Khi xuống xong, 30 xuồng lập thành đội hình tấn công chèo vào. Khi họ đi qua các rạn san hô, một xuồng bắn lên một tín hiệu lửa màu đỏ và các tàu ngừng nã pháo rồi di chuyển ra phía đảo Hoàng Sa. Lực lượng đổ bộ tiến vào phía bãi biển, vẫn giữ trong đội hình chặt chẽ. Người nhái nổ súng nhưng không gây ra bất kì thương vong nào. Bị áp đảo về quân số, hơn 10 chọi 1 nên chẳng bao lâu họ đầu hàng. Không quen với Kosh, 15 người nhái trên đảo Quang Ảnh đã thấy ra việc gì sẽ đến. Họ đã xuống biển trước khi có thể bị bắt giữ. Sau 9 ngày trôi dạt 200 hải lí trên một xuồng cao su, cuối cùng họ được ngư dân giải cứu ngoài khơi cách bờ biển Việt Nam 35 hải lí.
Sự nể trọng của Koshs đối với cuộc tấn công của Trung Quốc càng trở nên mạnh mẽ hơn khi họ chuyển sự chú ý về đảo Hoàng Sa. Cũng thế, đảo này bị dọn trước với đạn pháo. Kosh và những lính Việt Nam phải nấp vào chỗ trú ẩn xung quanh trạm thời tiết gần một giờ khi pháo rơi xuống. May mắn là không ai trong số họ bị trúng đạn. Rồi hai tàu đánh cá đến và một đoàn xuồng khác đã đổ lên đảo khoảng 200 lính Trung Quốc. Kosh vẫn nấp trong khi quan sát cách họ càn quét có hệ thống qua hòn đảo với từng đơn vị tập trung vào các mục tiêu cụ thể. Trong vòng một giờ chiến dịch đã hoàn tất. Cuộc xâm lược ngoài nước qua đường biển đầu tiên của Cộng sản Trung Quốc đã thành công...."
-----------------------------
[23] US Embassy Saigon, Weekly Roundup January 16 1974 US Embassy Saigon. Available at http://aad.archives.gov/aad/createpdf…. See also RVNCaptain Ha Van Ngac, The January 19, 1974 Naval Battle for the Paracels against the Peoples Republic of Chinas Navy In the East Sea (Austin, Texas, 1999), 40.
[24] Ho Van Ky Thoai, Valor in Defeat: A Sailors Journey [Can Truong Trong Chien Bai: Hanh Trinh Cua Mot Thuy Thu] (Centreville, Virginia, tự xuất bản).
[25] US Embassy, Saigon, telegram GVN/PRC DISPUTE OVER PARACEL ISLANDS, 17 January 1974. Có thể xem tại http://aad.archives.gov/aadcreatepdf….
[26] Kiem Do and Julie Kane, Counterpart: A South Vietnamese Naval Officers War (Annapolis, Maryland, 1998).
_________

TC chú thích nguồn trong trang PDF 71-75 của sách dịch
____________

Xem bản word:
South China Sea: the struggle for power in Asia
Bill Hayton
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á
Phan Văn Song dịch
Hoàng Việt hiệu đính

Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 2)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 3)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 4)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 5)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 6)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 7)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 8)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 9)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 10)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 11)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 12)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 13)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 14)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 15)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 16)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 17)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 18)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 19)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 20)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 21)
Biển Đông – Cuộc tranh giành quyền lực ở châu Á (Kỳ 22)